Warmia
Przewodnik dla turystów

Co kryje Warmia?

Warmia to historyczna kraina pokryta pagórkami, łąkami i lasami. Są tam również średniowieczne miasta z zamkami i kościołami, a także sporo przydrożnych kapliczek. W Lidzbarku urzędował słynny biskup Ignacy Krasicki. Z kolei  z Fromborkiem związany był sam Mikołaj Kopernik. 

Warmia – kiedy warto się tam wybrać?

W Polsce lato jest dość krótkie. Na Warmię najlepiej pojechać późną wiosną lub latem. W lipcu i sierpniu jest tam naprawdę ciepło. Sprzyja to nie tylko zwiedzaniu, ale i kąpielom w jeziorach czy uprawianiu sportów wodnych. Wyjeżdżając, warto oczywiście zadbać o kompleksowe ubezpieczenie turystyczne

W maju nie jest jeszcze zbyt ciepło, ale i tak warto odwiedzić Warmię. Wiosna budzi się wtedy do życia. To dobry czas na poznanie historii tego niezwykłego regionu. Poza tym turystów jest wtedy niewielu. 

Do Olsztyna z Warszawy jest około 3 godziny drogi. Miejsc noclegowych nie brakuje. Są kwatery prywatne, domki letniskowe, pensjonaty itd. Można też zdecydować się na wynajęcie pokoju w  hotelu. Niektóre osoby preferują z kolei kameralne gospodarstwa agroturystyczne. 

Na Warmii nie ma aż tylu jezior, co na Mazurach. Jednak i tak warto na miejscu wypożyczyć żaglówkę. W przypadku mniejszych łodzi patent żeglarski nie jest potrzebny.  

Warmia – co warto zobaczyć?

Warmia to miejsce, w którym jest sporo zamków. Tereny te w latach 1243-1466 znajdowały się pod panowaniem Krzyżaków. Jednak budowle te nazywane są biskupimi. 

Zanim na tereny obecnej Warmii za sprawą Konrada Mazowieckiego trafili Krzyżacy, ziemie te zamieszkiwały ludy pruskie. Byli to m.in. Warowie. Od nich wzięła się zresztą nazwa regionu. Po podboju Warmii przez Krzyżaków zaczęli oni zakładać miasta i biskupstwa. Szerzyli nową wiarę. Na przełomie  XIII i XIV powstało 12 miast. 

Zakon Krzyżacki podlegał papieżowi. Trzeba było jednak jakoś administrować podbitymi terenami. Tak powstały  diecezje. Doszło do podziału władzy świeckiej – 66% terytorium należało do  Krzyżaków, a 34% do biskupstw.  Obecna Warmia to tereny, które należały właśnie do biskupów 

12 miast warmińskich

Stolicą województwa warmińsko-mazurskiego i największym miastem regionu jest Olsztyn. Pierwsze informacje na jego temat pochodzą z roku 1334. Znajduje się tam 15 jezior, duży las miejski i rezerwaty przyrody – Mszar oraz Redykajny. Zobaczyć tam można:

  • Zamek Kapituły Warmińskiej z wieku XIV. Ta gotycka budowla to dzisiaj siedziba Muzeum Warmii i Mazur. W przeszłości w zamku mieszkał sam Kopernik.
  • Bazylikę konkatedralną św. Jakuba Apostoła, która jest najstarszym budynkiem w mieście. Jej budowa rozpoczęła się jeszcze przed uzyskaniem praw miejskich przez Olsztyn. Świątynia ma wysoką wieżę. W środku znajduje się późnogotycki tryptyk z XVI wieku. 
  • Wysoką bramę z wieku XIV znajdującą się w północno-wschodniej części Starego Miasta.
  • Leśne Arboretum w Kudypach, które znajduje się nieopodal miasta. 

Kolejne warte odwiedzenia miasto na Warmii to Braniewo, które prawa miejskie uzyskało w roku 1254. Do dzisiaj zachowała się tam jedynie brama zamkowa z XIII wieku. Można też zwiedzić Bazylikę św. Katarzyny. 

Z XIII wieku jest również Lidzbark Warmiński, który aż do XIX wieku był stolicą całego regionu. Nazywano go  Perłą Warmii. Znajduje się tam zamek biskupi, w którym mieści się muzeum. W mieście mieszkał biskup Ignacy Krasicki, dla którego zbudowano oranżerię. Warto też zajrzeć do Kolegiaty św. Piotra i Pawła oraz pospacerować po zabytkowej starówce. 

Kolejne warmińskie miasto to Dobre Miasto z Bazyliką Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych. W środku podziwiać można Tryptyk Mariacki z XV wieku czy ambonę z roku 1693. W mieście są też pozostałości po murach miejskich z Basztą Bocianią. 

Inne zabytkowe miasto to Reszel z ceglanym zamkiem biskupim. Jest tam również  średniowieczny kościół św. Piotra i Pawła, którego budowa rozpoczęła się w roku 1348. Warty uwagi jest poza tym ceglany most nad Sajną. 

Nad samym Zalewem Wiślanym położony jest Frombork. To tam mieściła się kapituła warmińska, której członkiem przez wiele lat był Mikołaj Kopernik. Organ ten wybierał kolejnych biskupów. Frombork nazywano Grodem Naszej Pani. Znajduje się tam bowiem Bazylika Archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja. Wrażenie na turystach robią dwie wieże – Wieża Kopernika i Wieża Radziejowskiego. 

Poza tym na Warmii znajdują się Orneta, Barczewo, Biskupiec, Bisztynek, Jeziorany i Pieniężno. Są to miasta nieco do siebie podobne, bo zbudowane na podobnym planie przestrzennym. Znaleźć tam można zabytkowe kościoły i kamieniczki. Czasem zachowały się fragmenty murów miejskich. 

Święta Lipka i kapliczki

W tej wsi położonej na granicy Warmii i Mazur znajduje się sanktuarium maryjne. Według legendy w XIV wieku pewien więzień wyrzeźbił w drewnie Madonnę z Dzieciątkiem. Został potem uwolniony i powiesił swoje dzieło na lipie. Powstała tam kaplica, a potem kościół. Dzisiaj jest to Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. 

Na całej Warmii jest ponad 1300 kapliczek – zazwyczaj postawionych przy drogach. Trudno się temu dziwić, skoro tereny te należały do biskupów. 

Najważniejsze informacje:

  • Olsztyn to największe miasto w regionie. Zwiedzić tam można m.in. Wysoką Bramę czy Zamek Kapituły Warmińskiej.
  • Na Warmii jest sporo ciekawych miejsc do odwiedzenia. Na uwagę zasługują przede wszystkim obiekty sakralne - kościoły, kapliczki, bazyliki. Przed laty tereny te należał bowiem do biskupów. Warto odwiedzić np. Bazylikę Nawiedzenia NMP w Świętej Lipce.
  • Warmia to nie tylko Olsztyn, ale i inne miasta warte odwiedzenia np. Braniewo, Lidzbark Warmiński (przez długi czas stolica regionu) czy Frombork.

FAQ - Najczęsciej zadawane pytania

Jakie miasta obejmuje Warmia?
Wymienić trzeba w tym przypadku Braniewo, Frombork, Orneta, Pieniężno, Lidzbark Warmiński, Biskupiec, Dobre Miasto, Reszel, Olsztyn czy Barczewo. Największym miastem w regionie jest Olsztyn.
Czym się różnią Warmia i Mazury?
Warmia i Mazury często wymieniane są razem. Tymczasem są to dwa zupełnie różne regiony pod względem tradycji czy kultury. Warmia odpowiada obszarowi Księstwa Warmińskiego. W czasach Zakonu Krzyżackiego ziemie te należały do biskupów. Mazury z kolei nigdy nie stanowiły odrębnej jednostki administracyjnej. Ciężko jest więc wyznaczyć ich granice.
Do kogo należała Warmia?
Warmia swoją nazwę zawdzięcza pruskiemu plemieniu Warów. W przeszłości wchodziła w skład Państwa Krzyżackiego. Zachowała jednak swoją autonomię - zarządzali nią biskupi.